Wat betekent VUCA eigenlijk?

Gepubliceerd: 15 januari 2019

De afgelopen decennia vinden we in de populaire zakelijke pers en wetenschappelijke literatuur talloze termen die verwijzen naar een toenemend onvermogen de wereld te begrijpen en om te gaan met de dingen die om ons heen gebeuren. Voorbeelden zijn onzekerheid, turbulentie, snelle verandering, dynamiek, verstoring, complexiteit, hypercompetitie, snelheidsmarkten en flux. 

Sinds enkele jaren wint het begrip ‘VUCA’ aan populariteit als een term om de verschillende dimensies van deze ‘oncontroleerbare’ omgeving te bestrijken. In berichten en artikelen lezen we over een ‘VUCA Wereld’ en in het bijzonder over ‘Leiderschap in een VUCA Wereld’. Maar wat betekent dat eigenlijk, leven en leidinggeven in een VUCA-wereld?

Natuurlijk, VUCA is een acroniem. Het staat voor Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous. En natuurlijk zijn er tal van verklaringen, zoals een artikel in de Harvard Business Review van Nathan Bennett en G. James Lemoine of een pagina op Wikipedia. Maar ondanks deze uitleg kan enige verdere verduidelijking nuttig zijn. Daarom wil ik, in dit artikel en de volgende, wat dieper in VUCA duiken en duidelijk maken wat het betekent. Is de wereld inderdaad steeds meer VUCA? En wat zijn de implicaties voor het bedrijfsleven? Laat ik beginnen met het kort definiëren van de vier elementen:

Volatile

Vluchtigheid (Volatility) verwijst naar de snelheid van verandering in een industrie, markt of de wereld in het algemeen. Het hangt samen met fluctuaties in de vraag, turbulentie en korte ‘time-to-market’ en het is goed gedocumenteerd in de literatuur over industriedynamiek. Hoe vluchtiger de wereld, hoe meer en sneller dingen veranderen.

Benieuwd naar de Praktijkgericht Executive MBA?

Met de Executive MBA van TSM Business School ontwikkel je je niet alleen bedrijfskundig, maar vooral ook op persoonlijk en academisch vlak. Jouw dagelijkse praktijk vormt daarbij het uitgangspunt.

Uncertain

Onzekerheid (Uncertainty) verwijst naar de mate waarin we de toekomst met vertrouwen kunnen voorspellen. Een deel van de onzekerheid wordt geassocieerd met het onvermogen van mensen om te begrijpen wat er aan de hand is. Onzekerheid is echter ook een objectieve eigenschap van een omgeving. Een omgeving is onzeker als hij geen enkele voorspelling toestaat, ook niet op statistische basis. Hoe onzekerder de wereld, hoe moeilijker het is om te voorspellen.

Complex

Complexiteit (Complexity) verwijst naar het aantal factoren waarmee we rekening moeten houden, hun variëteit en de onderlinge relaties. Hoe meer factoren, hoe groter hun variëteit en hoe meer ze met elkaar verbonden zijn, hoe complexer een omgeving is. Onder hoge complexiteit is het onmogelijk om de omgeving volledig te analyseren en tot rationele conclusies te komen. Hoe complexer de wereld, hoe moeilijker het is om te analyseren.

Ambiguous

Ambiguïteit (Ambiguity) verwijst naar een gebrek aan duidelijkheid over hoe iets moet worden geïnterpreteerd. Een situatie is dubbelzinnig, bijvoorbeeld wanneer informatie onvolledig is, tegenspreekt of te onnauwkeurig is om duidelijke conclusies te trekken. Meer in het algemeen verwijst het naar wazigheid en vaagheid in ideeën en terminologie. Hoe meer ambigu de wereld, hoe moeilijker het is om te interpreteren.

In de praktijk zijn de vier termen verwant. Hoe complexer en vluchtiger een branche, hoe moeilijker deze bijvoorbeeld te voorspellen is en daarmee is hij ook onzekerder. Toch vertegenwoordigen alle vier termen verschillende elementen die onze omgeving – de wereld, een markt, een industrie – moeilijker te begrijpen en te beheersen maken. Het onderscheidende karakter van deze vier elementen kan verder worden verduidelijkt door ze te visualiseren:

blogs-images.forbes.com_jeroenkraaijenbrink_files_2018_12_VUCA

Zoals in de bovenstaande afbeelding te zien is, is er in een puur vluchtige (maar niet onzekere, complexe en ambigue) wereld veel snelle, maar voorspelbare verandering. Aan de andere kant, in een puur onzekere (maar niet vluchtige, complexe en ambigue) wereld, is het moeilijk te zeggen hoe dingen zich ontwikkelen. En in een puur complexe (maar niet vluchtige, onzekere en dubbelzinnige) wereld zijn dingen moeilijk te ontwarren en te begrijpen. Tot slot, in een puur ambigue (maar niet vluchtige, onzekere en complexe) wereld, zijn dingen gewoon moeilijk te onderscheiden.

Is de wereld echt meer VUCA dan ooit?

Waar we ook kijken, zien we beweringen en zorgen dat de wereld steeds meer uit de hand loopt. Of het nu de zakelijke pers is, de media meer in het algemeen, of onze persoonlijke gesprekken, we zijn getuige van een toegenomen gevoel van onzekerheid, turbulentie en verandering.

Jeroen Kraaijenbrink - TSM

Over Jeroen Kraaijenbrink

Jeroen Kraaijenbrink is medeoprichter van de New Strategy Group, een bedrijf dat innovatieve training, consultancy en software op het gebied van strategie aanbiedt. Daarnaast doceert hij strategie en strategie-implementatie aan de Universiteit van Amsterdam. Door deze combinatie van werkzaamheden kan hij een brug slaan tussen wetenschap en praktijk en de wereldwijd opgebouwde wetenschappelijke kennis vertalen en praktisch toepassen in organisaties. Bij TSM treedt Jeroen op als docent in de Executive MBA.

Dit artikel maakt deel uit van een serie over VUCA en werd (in het Engels) ook gepubliceerd op Forbes.com

Op de hoogte gehouden worden?

Elk kwartaal sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.