Nieuw leiderschap en een nieuw netwerk

‘Van Wijnen Leert’ is een InCompany ontwikkelprogramma om het lerend vermogen tussen de vestigingen te verbeteren en een ander soort leiderschap te initiëren.

Bouwconcern Van Wijnen is met 24 onafhankelijke vestigingen in 5 regio’s van oudsher decentraal georganiseerd. Hoofd HR van de Van Wijnen Groep Tahlvik Leung lobbyde voor een nieuw ontwikkelprogramma, dat het lerend vermogen tussen de regio’s en vestigingen zou verbeteren en een ander soort leiderschap zou initiëren.  In co-creatie met TSM Business School werd ‘Van Wijnen Leert’ opgezet. Leung noemt de resultaten boven verwachting. “Je mag het gerust een cultuurdoorbraak noemen.”

Beter leven

Van Wijnen staat, net als andere ondernemingen in de bouw, de laatste jaren voor grote uitdagingen. De eisen van de overheid en de maatschappij met betrekking tot circulair bouwen, energie en vermindering van afval zoals stikstof en PFAS zijn aanzienlijk strenger geworden, wat marges onder druk zet en om nieuwe modellen en calculaties vraagt. De bouw, benadrukt Leung, is een sector die veel energie gebruikt en veel afval creëert, maar heeft ook de kennis in huis om de benodigde transities te ondersteunen.

“Vroeger waren we afwachtender, voerden we min of meer uit wat van ons gevraagd werd. De laatste jaren hebben we meer initiatief naar ons toe getrokken en zijn we actief in een veel breder veld binnen de keten. Dat moet ook. We hebben een propositie ingenomen waarbij circulariteit en duurzaamheid centraal staan; we hebben een compleet circulaire wijk opgezet in Groningen, de Loskade. Dat is een pilot, een ‘living lab’, waar we experimenteren met hergebruik van materiaal, energieneutrale woningen, prefabricatie en modulair bouwen, wat minder energie kost. We willen de keten zoveel mogelijk beheren, zodat we niet afhankelijk zijn van derden. ‘Samen bouwen aan ruimte voor een beter leven’, onze missie, is geen loos begrip voor ons. Het gaat om een beter en groener leven, ook voor de generaties na ons.”

Klantreis

De bouw- en renovatieprojecten van Van Wijnen worden nu gerealiseerd in een doorlopende samenspraak met partners, opdrachtgevers en toekomstige of huidige gebruikers. Leung: “De gebruikers staan nu centraal bij ons, het gaat om de mensen en veel minder om het bouwen, om het ‘steen’, zoals vroeger. De klantreis begint vroeger, wat betekent dat onze rol veranderd is. Participatie van de gebruikers is nu een belangrijk element, voor renovatieprojecten in opdracht van corporaties heb je bijvoorbeeld goedkeuring nodig van de bewoners. Maar ook particuliere kopers worden steeds eerder betrokken bij bouwprojecten. Die trajecten nemen wij nu ook onder onze hoede. Een van de grootste uitdagingen waar we nu voor staan, is de grote woningnood en het betaalbaar houden van woningen. De prijzen van woningen rijzen de pan uit. Dat levert goede business op, maar voor de lage en middeninkomens moeten woningen betaalbaar blijven. Daar zetten wij op in. Die betaalbaarheid proberen wij te bereiken door modulaire oplossingen te ontwerpen die je in bulk kunt produceren, zodat de kosten laag blijven.”

Online woningen

De bouw krijgt regelmatig het verwijt behoudend, zelfs ouderwets te zijn, en te weinig gebruik te maken van nieuwe technieken en middelen. Dat geldt volgens Leung niet voor Van Wijnen, dat juist nadrukkelijk inzet op digitale vernieuwing. “Wij zien het als opdracht om alle mogelijkheden van ICT, databeheer, internet of things en augmented reality te gebruiken. We investeren momenteel in een volledig gedigitaliseerde fabriek in het noorden van het land, die eind volgend jaar klaar moet zijn. Een digitaal platform waar je online woningen kunt kopen met een digitale accountmanager. We zien dat nu ook andere types naar ons toe komen zoals data scientisten, IT-specialisten en marketeers en dergelijke. Dat is een heel nieuwe ontwikkeling in de bouw, die wij mede aan het vormgeven zijn.”

Horizontaal netwerk

Van Wijnen is met 24 onafhankelijke vestigingen in 5 regio’s van oudsher decentraal georganiseerd. Dat gold ook voor de leer- en ontwikkelprogramma’s, die elke vestiging zelf inkocht. Gesteund door de groepsdirectie ijverde Leung voor een nieuw, horizontaal leerprogramma. Een programma dat landelijk ingezet kan worden en waarin de regio’s en vestigingen van elkaar kunnen leren. “We wilden een ándere vorm van management development inzetten, een andere manier van leren en ontwikkelen. Na een zoektocht langs verschillende aanbieders hebben we voor TSM Business School gekozen. Niet alleen omdat ze een goede visie op leren en ontwikkelen en de juiste programma’s in huis hebben. Maar vooral omdat hun programmamanagers onze wensen goed konden vertalen, zodat het een co-creatie werd, geen standaard programma maar echt ons programma. Daar heeft TSM, onder leiding van programmamanager Astrid Beijer, op een heel goede en flexibele manier vorm aan gegeven.”

Een periode van gezamenlijk ontwikkelen en veel overleg en discussies met de directieleden volgde. Het resultaat was precies waar Leung en Van Wijnen naar streefden. “Alles wat we wilden zat erin: persoonlijke ontwikkeling op het gebied van leiderschap, strategie verbinden en kruisbestuiving tussen de regio’s en vestigingen op peer group-niveau. Bij dat laatste ging het ons om het creëren van een nieuw netwerk. Niet volgens de gebaande paden van de organisatiestructuur maar een informeel netwerk dat wél krachtig is en het verschil kan maken.”

Cultuurdoorbraak

Leung kijkt met grote tevredenheid terug op de eerste editie van ‘Van Wijnen Leert’, waaraan 15 van de 60 directeuren deelnamen. “Hiervoor regelden de regio’s hun eigen programma’s, sterk op kennisontwikkeling gericht, waardoor ze eilandjes bleven. Er zat te weinig lerend vermogen tussen de regio’s en vestigingen in. Nu hebben we een groep die niet louter naar de eigen regio kijkt, maar naar de gezamenlijke missie van Van Wijnen. We hebben op corporate niveau een afdeling ‘leren en ontwikkelen’ gecreëerd die de regio’s helpt met lokale, regionale en centrale programma’s, wat er voorheen niet was. Dat is een veel professionelere manier van leren en ontwikkelen. Daarmee hebben we een echte cultuurdoorbraak gerealiseerd.”

Kwetsbaarheid

Persoonlijke ontwikkeling en collectieve leiderschapsontwikkeling vormden de rode draad in het leerprogramma met TSM. Veel aandacht is gegeven aan het vormen van een effectieve leergroep met een ontvankelijke, open leerhouding. Daarbinnen, licht Leung toe, heeft het instrument van intervisie een belangrijke toegevoegde waarde. “Intervisie reikt veel verder dan de standaard HR-sheet of functioneringsgesprek. Het is een ogenschijnlijk eenvoudig instrument, waarbij je je kwetsbaar opstelt, benoemt tegen welke problemen je aanloopt en belangrijke feedbackloops creëert met elkaar. En ook de psychologische veiligheid om knelpunten te benoemen. Het zijn softe termen, waar we in de bouw niet aan gewend zijn. We zijn er simpelweg niet mee opgevoed. Vroeger werd je er misschien zelfs op afgerekend, maar door die kwetsbaarheid en openheid krijg je juist meer opties en, uiteindelijk, ook meer voor elkaar.”

Storytelling

Gevraagd naar voorbeelden van tastbare projecten die de kruisbestuiving en interactie binnen het programma opleverden, noemt Leung onder andere de ontwikkeling van een platform voor kennisdeling en een project op het gebied van maatschappelijke ontwikkeling. “Vanuit onze missie ‘Samen bouwen aan ruimte voor een beter leven’ kwam de deelnemersgroep met een aanbeveling aan de groepsdirectie over maatschappelijke ontwikkeling. Ze zeiden: zie het als een kans om iets te ontwikkelen dat echt goed is voor de maatschappij. Er zijn niet heel veel commerciële partijen die zich daarop richten. Zie het als een business opportunity; het past bij onze missie en we hebben laten zien dat je er ook geld mee kunt verdienen.”

Maar het gaat Leung en Van Wijnen in het leerprogramma met TSM niet om de ‘harde’ technologische vormen van innovatie. Daarvoor is in de vestigingen en bij de regio’s en de groepsdirectie al aandacht genoeg. “Dat was niet de vraag of opdracht bij het opzetten van dit programma. Het ging, en gaat, ons vooral om persoonlijk leiderschap, de zachte kant, al is dat een enigszins misleidende term. Wij wilden juist die andere kant belichten, de gedrags- en houdingkant van innovatie ontwikkelen, de storytelling bij innovatie. Het is voor leiders veel belangrijker dat ze het waarom goed kunnen uitleggen aan opdrachtgevers, leveranciers en medewerkers. Dáár hebben we ze bij geholpen. Als je oude patronen wilt doorbreken, innovatie wilt omarmen, heb je een stevig en authentiek leiderschap nodig, met een duidelijke visie over waar je naartoe wilt.”

Organisatieontwikkeling

Voor de deelnemers aan het programma was de nadruk op persoonlijk leiderschap met speciale aandacht voor authenticiteit, storytelling en intervisie niet minder dan een eyeopener, vertelt Leung. “De deelnemers waren ongelofelijk enthousiast.

Er zat een enorme energie in de groep, dat merkte ik elke keer weer. Prachtig om te zien. En die energie is niet beperkt gebleven tot de groep zelf. De vestigingsdirecteuren zetten middelen als intervisie en kennisdeling nu ook in binnen hun eigen vestigingen, gebaseerd op hun eigen ervaringen. Ze hebben andere gesprekken met leidinggevenden en medewerkers, doen aanbevelingen aan de groepsdirectie, laten een ander geluid horen buiten de vaste structuren en patronen om. Daardoor wordt leiderschapsontwikkeling ook organisatieontwikkeling.”

Way of living

De geest is uit de fles bij Van Wijnen en zal er, volgens Leung, niet meer in teruggaan. “Wat echt buiten alle verwachting is, dat wil zeggen, buiten de verwachting die ik aan het begin van het programma had, is dat ik niet hoef te lobbyen voor een tweede editie van het programma met TSM. Ik ben ingehaald door de groepsdirectie en de regiodirecteuren, die me vroegen: wanneer gaan we verder? Het programma met TSM veroorzaakt een rimpeling door de hele onderneming. Bottom-up komen initiatieven vanuit de directeuren ontwikkeling, om programma’s op te zetten op basis van ‘Van Wijnen leert’, bijvoorbeeld voor senior ontwikkelaars.. Dat was twee jaar geleden ondenkbaar. Ik hoop, en voorspel eigenlijk, dat deze manier van ontwikkelen een way of living wordt voor Van Wijnen.”

Benieuwd naar onze Incompany programma's?

‘Van Wijnen leert’ is een incompany programma dat is ontwikkeld in samenwerking met TSM. Meer weten over Incompany?

Op de hoogte gehouden worden?

Elk kwartaal sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.