Getting Things Done in 2020
Zeven motto’s voor een effectieve leiderschapsmentaliteit

Het jaar 2020 zal veel vragen van leiders over de hele wereld. Leiders zullen zich dit jaar moeten bewijzen als het gaat om grote economische, politieke en klimaatuitdagingen. Dit betekent in de eerste plaats dat ze effectief leiderschap moeten tonen en hun plannen, ideeën en woorden om moeten zetten in acties. Effectief leiderschap betekent dingen gedaan krijgen door en met andere mensen. Dit begint met de juiste mindset. Een eerste stap om 2020 als leider tot een succesvol jaar te maken en dingen voor elkaar te krijgen met de eenheid, organisatie of groep waarvoor je verantwoordelijk bent, is het omarmen van de volgende zeven motto’s.

Motto 1: Just do it
Jarenlang was de slogan van Nike “Just do it”. Deze slogan legt precies het soort mindset vast dat nodig is voor effectief leiderschap: een focus op actie in plaats van eindeloos overleg. Uit onderzoek van managementgoeroes zoals Robert Waterman, Tom Peters, Jim Collins en Rosabeth Moss Kanter kwam naar voren dat organisaties met deze ‘just do it’-mentaliteit veel beter presteren dan andere organisaties. Er is niets ergers dan een organisatie die verlamd raakt door analyse, dat wil zeggen stagneert omdat elke beslissing wordt uitgesteld totdat “alle” noodzakelijke informatie beschikbaar is om de beslissing te nemen.

Motto 2. Perfect is de vijand van goed
In zijn bestseller Good to Great stelt Jim Collins dat ‘goed de vijand van groot is’. Wat hij bedoelt is dat veel organisaties de neiging hebben om genoegen te nemen met iets dat goed genoeg of oké is, in plaats van te proberen iets echt geweldigs te bereiken. Op die manier staat ‘goed’ ‘geweldig’ in de weg. Het tegendeel is echter ook waar. Streven naar iets geweldigs kan effectief leiderschap in de weg staan, vooral als je streeft naar de “perfecte” strategie, beleid of plan. Streven naar perfectie is als proberen de pot met goud aan het einde van de regenboog te vinden: het zal veel moeite kosten, maar het zal niet gebeuren. Daarom is het nuttig om het ‘Pareto-principe’ als uitgangspunt te nemen, beter bekend als de 80/20-regel. Volgens dit principe kan 80% van de resultaten met 20% van de inspanning worden bereikt. De exacte percentages doen er niet toe, maar er zit wijsheid in deze regel. Door je te concentreren op het behalen van 80% in plaats van 100%, kun je veel tijd, geld en moeite besparen die je aan andere dingen kunt besteden, terwijl je toch goede resultaten behaalt. 

Motto 3. Je kunt niet alles hebben
In zijn andere bestverkochte boek Built to Last vertelt Collins ons dat je je niet moet concentreren op het maken van keuzes tussen A en B, maar op het realiseren van beide. Je moet je richten op de lange én korte termijn, verandering én stabiliteit, en doel én winst. Kim en Mauborgne beweren in hun boek Blue Ocean Strategy hetzelfde: maak producten met de beste prijs én de hoogste toegevoegde waarde. Dat is allemaal leuk, maar in de praktijk moet je altijd een afweging maken. Natuurlijk is het goed om te proberen zoveel mogelijk te bereiken. Maar op een bepaald moment heb je waarschijnlijk niet de luxe (tijd, geld, mensen) om alles te krijgen wat je wilt. Het is beter om in plaats daarvan prioriteiten te stellen en een keuze te maken in wat je wel en niet moet doen.

Motto 4. Vind 10.000 manieren die niet werken
Effectief leiderschap vereist een open geest en leergierigheid. Je moet niet alleen streven naar de beste strategie of het beste beleid, maar je moet ook actief nieuwe dingen uitproberen waarover je niet zo zeker bent. Thomas Edison (de uitvinder van de gloeilamp en ongeveer duizend andere dingen) had een mooie manier om dit te zeggen: “Ik heb niet gefaald. Ik heb zojuist 10.000 manieren gevonden die niet werken.” Dit is precies het soort mentaliteit dat nodig is voor effectief leiderschap; zonder angst voor falen en zelfs met de bereidheid om opzettelijk te falen. Dus in plaats van achter je bureau te zitten of dingen in een vergaderruimte te bespreken, betekent effectief leiderschap dat je dingen op de proef stelt, hiervan leert en je aanpast.

Motto 5. Volharden door je terug te trekken
De meeste zakelijke literatuur veronderstelt dat organisaties, en de wereld in het algemeen, kneedbaar zijn. Dit houdt in dat organisaties en omgevingen naar eigen inzicht kunnen worden ontworpen en gewijzigd. Daarom is het advies om vol te houden, het te laten gebeuren en geen nee te accepteren. Hoewel doorzettingsvermogen cruciaal is voor effectief leiderschap, moet je ook realistisch en flexibel zijn. Dit betekent dat je bereid moet zijn om het plan dat je nastreeft terug te trekken of te wijzigen zodra je merkt dat het niet haalbaar is. Sommigen zouden dit zwak noemen. Maar succesvolle ondernemers werken ook op deze manier: ze veranderen liever hun doelen dan dat ze degenen die ze niet kunnen bereiken najagen. Je bent dus in goed gezelschap. En houd er rekening mee dat het opgeven van een bepaalde actielijn niet betekent dat je stopt. Integendeel, het betekent dat je volhardt, je aanvankelijke veronderstellingen uitdaagt en op zoek gaat naar alternatieve manieren voor unieke en duurzame waardecreatie.

Motto 6. Houd het simpel
Organisaties en de wereld waarin we leven zijn complex en het heeft geen zin om te doen alsof ze dat niet zijn. Maar overcomplexiteit is een probleem. Niet zelden ontwikkelen en initiëren leiders ingewikkelde projecten of programma’s die moeilijk te beheren, te bewaken en uit te voeren zijn. Een dergelijke complexiteit is het gevolg van het eerst een complete strategie, beleid of plan proberen  te ontwikkelen, voordat men daadwerkelijk begint met uitvoeren. Dit leidt gemakkelijk tot ‘death by planning’: inactiviteit, vertraging, budgettaire problemen en een gebrek aan tastbare resultaten. Je kunt daarom beter proberen om de dingen zo eenvoudig mogelijk te houden. Niet eenvoudiger dan ze zijn, maar zeker ook niet ingewikkelder.

Motto 7. Geen plaats voor HiPPO’s
Traditioneel is leiderschap een top-downactiviteit. Om dingen voor elkaar te krijgen zijn echter bijdragen van de hele organisatie nodig. Dat vraagt om een bescheiden, dienend soort leiderschap waarbij de primaire taak van leiders is om te doen wat nodig is om het beste uit de organisatie te halen. Dit betekent dat er geen plaats is voor ‘HiPPO’s’. Een HiPPO vindt de mening van degene met het hoogste salaris binnen de organisatie (Highest Paid Person’s Opinion) het belangrijkste dat er is. HiPPO’s zijn vaak zelf degene met het hoogste salaris en zijn zo zelfverzekerd dat ze denken dat hun ideeën en instincten superieur zijn aan die van anderen. Natuurlijk moet je als leider je standpunten nastreven en indien nodig moeilijke beslissingen nemen, anders ben je geen leider. Je moet echter ook de mogelijkheid erkennen en omarmen dat anderen het misschien beter weten, en een stapje opzij doen als dat helpt om vooruitgang te boeken.

Samengevat: een pragmatische mentaliteit
De mentaliteit die in deze zeven motto’s is vastgelegd, kan het best worden samengevat als een pragmatische mentaliteit. Het richt zich op resultaten en dingen gedaan krijgen (‘getting things done’), in plaats van het vinden en streven naar de best mogelijke strategie, beleid of plan. Pragmatisme is niet alleen een mentaliteit. Het is een filosofie, die zich eind negentiende eeuw in de Verenigde Staten ontwikkelde. Het is vooral een reactie op overdreven rationalistische ‘waarheidzoekende’ filosofieën die dominant zijn in het westerse denken. Het is ook een poging om de kloof tussen denken en doen te overbruggen – tussen ideeën en acties. En dat is precies wat we nodig hebben in dit ongetwijfeld uitdagende jaar.

Over Jeroen Kraaijenbrink
Jeroen Kraaijenbrink is medeoprichter van de New Strategy Group, een bedrijf dat innovatieve training, consultancy en software op het gebied van strategie aanbiedt. Daarnaast doceert hij strategie en strategie-implementatie aan de Universiteit van Amsterdam en is hij docent Strategisch Management in de Executive MBA van TSM Business School. Door deze combinatie van werkzaamheden kan hij een brug slaan tussen wetenschap en praktijk en de wereldwijd opgebouwde wetenschappelijke kennis vertalen en praktisch toepassen in organisaties. Zijn Strategy Handbook deel 2, waar de hierboven beschreven motto’s op gebaseerd zijn, wordt als literatuur gebruikt in onze Executive MBA.

Gepubliceerd: 13 maart 2020