Wat is effectief leiderschap?

Leiders. Ze zijn er in alle soorten en maten. Leiders hebben veel invloed op de inrichting van de organisatie, de cultuur van de organisatie (of het team) en de manier waarop met medewerkers en klanten wordt omgegaan. Leiders zijn door hun gedrag, beslissingen en communicatie rechtstreeks van invloed op de waarden van de organisatie en haar prestaties. Gosse Korte is docent Proces- en prestatiemanagement bij TSM Business School. In dit artikel gaat hij in op de vraag wat leiders effectief maakt.

Leider of manager of medewerker?

In de literatuur wordt er nogal eens onderscheid gemaakt tussen een leider en een manager. Er wordt dan gesteld dat een leider meer visionair ingesteld is, meer out-of-the-box denkt en mensen meeneemt naar plekken waar ze anders niet zouden komen. Een manager is meer beheersmatig ingesteld, bouwt door in de bestaande box en houdt mensen op hun plek. Bij Lean maken wij niet expliciet onderscheid tussen een leider of manager. Sterker nog, wij stellen dat iedere medewerker in de organisatie een leider kan zijn. Een leider stelt doelen en neemt leden van de organisatie mee om doelen te realiseren.

Effectief leiderschap!?

Natuurlijk hebben wij mensen de behoefte om kenmerken van effectieve leiders te definiëren. We willen immers kunnen verklaren en kunnen beïnvloeden. Bedenk hierbij dat:
1. Het toepassen van kenmerken van goed leiderschap niet per definitie tot succes zal leiden.
Vaak kun je wel benoemen wat goede leiders kenmerkt maar kun je niet stellen dat wanneer leiders die kenmerken overnemen het automatisch tot succes zal leiden. Vergelijk dit met het volgende. Er is iemand geweest die heeft onderzocht wat kenmerkend was voor Adolf Hitler en Josef Stalin. Hij kwam tot de volgende kenmerken: a. ze waren beide katholiek opgevoed, b. ze hebben beide op jonge leeftijd hun vader verloren, c. ze hadden beide een snor. Je kunt nu niet stellen dat katholieke mannen met een snor die op jonge leeftijd hun vader hebben verloren zullen uitgroeien tot vreselijk wrede dictators…….
2. Er niet één beste type leider bestaat.
Net zoals er niet één beste type dier bestaat, wat goed is hangt af van de situatie. Door evolutie kunnen diersoorten in hun situatie vanwege hun kenmerken overleven. Datzelfde geldt voor leiderschap. Wanneer het bijvoorbeeld stormt op zee is directief leiderschap nodig, wanneer je in rustig vaarwater zit kun je meer coachend leiderschap toepassen.

Effectief leiderschap en de situatie

Er zijn drie ‘situationele’ factoren waar een manager rekening mee zou moeten houden:

1. taakkenmerken: wat moet er gebeuren? hoe complex is die taak?
2. organisatie- / teamkenmerken: is de organisatie in een stabiele staat of is er veel turbulentie? Is er groepscohesie en teamspirit?
3. persoonskenmerken: heeft de medewerker veel ervaring of is het een ‘nieuweling’? Is er behoefte aan veel sturing?De effectiviteit van leiders wordt, behalve door lichamelijke kenmerken, persoonskenmerken en gedrag, vooral bepaald door de mate waarin de stijl van de leidinggevende is aangepast aan de situatie. Van één beste leiderschapsstijl valt dus niet te spreken. Een leider is effectief door zijn leiderschapsstijl aan te laten sluiten bij de verschillende kernmerken van de situatie waarin de organisatie, het team of de persoon verkeert.

De effectiviteit van leiders wordt, behalve door lichamelijke kenmerken, persoonskenmerken en gedrag, vooral bepaald door de mate waarin de stijl van de leidinggevende is aangepast aan de situatie. Van één beste leiderschapsstijl valt dus niet te spreken. Een leider is effectief door zijn leiderschapsstijl aan te laten sluiten bij de verschillende kernmerken van de situatie waarin de organisatie, het team of de persoon verkeert.

Gepubliceerd: 29 juni 2017